Bioróżnorodność ekologiczna

„Rewaloryzacja i ochrona zasobów przyrodniczych oraz zmniejszenie presji na gatunki i siedliska południowej strony doliny rzeki Łyny (OCHK) w Lidzbarku Warmińskim, poprzez kanalizację ruchu turystycznego i edukację ekologiczną”

Miasta to tereny, w których za priorytet uznajemy potrzeby mieszkańców dlatego ochrony przyrody w ich granicach to nie lada wyzwanie. Fragmenty zachowanej zieleni są bardzo często pielęgnowane w sposób, który doprowadza do ich silnego przekształcenia i najczęściej nie mają nic wspólnego z naturalnym środowiskiem. W miastach ostojami przyrody są z reguły fragmenty terenów niezagospodarowanych, niejednokrotnie zamieszkane przez cenne i rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Niestety przeciętny mieszkaniec postrzega te enklawy jako „chaszcze”, „krzaki”, wręcz powód do wstydu i dowód braku gospodarności. Nic dziwnego, że zabudowywanie tych terenów spotyka się częściej z aplauzem niż przyganą, tymczasem dla przyrody oznacza to niszczenie ostatnich naturalnych fragmentów.
Czy da się pogodzić ochronę przyrody z potrzebami mieszkańców? Z pewnością należy próbować i takie podejście możesz czytelniku zaobserwować w otaczającym Cię parku. Został on przygotowany jako teren rekreacyjny dla mieszkańców, w związku z czym nie zostanie przekształcony w centrum handlowe, parking lub zasypany śmieciami. Już sam ten fakt jest wartościowy, jednak to oczywiście nie wszystko.
Zanim przystąpiono do projektowania parku, przeprowadzone zostały badania przyrodnicze, dzięki którym określono jakie siedliska i gatunki występują na tym terenie. Następnie można było tak dostosować przebieg ścieżek i sposób prowadzenia prac, by nie zniszczyć najcenniejszych fragmentów tego terenu. Dla przykładu większość prac w parku wykonywano ręcznie, by nie uszkodzić korzeni drzew.
Chwila uważnej obserwacji wystarczy by zauważyć rozwiązania związane z ochroną przyrody.

Budki dla ptaków. W parku powieszono budki dla występujących tu ptaków. Znaleźć tu można:

• małe budki dla sikor, mazurków, muchołówek i pleszek,
• większe budki dla szpaków, wróbli, kowalika i krętogłowa,
• duże budki dla puszczyka i krzyżówki.

Budki dla nietoperzy. Budki wiesza się nie tylko dla ptaków. Na dwóch drzewach zawisły budki dla nietoperzy, które łatwo poznać bo prowadzi do nich wąska szczelina zamiast otworu.

 

 

Martwe drewno. W wielu miejscach pozostawiono martwe drewno, które przez lata będzie służyło jako siedlisko dla żywiących się rozkładającym drewnem bezkręgowców.

 

 

Roślinność. Na terenie parku znalazło się wiele nowych sadzonek roślin. Przy ich wyborze nie kierowano się jedynie estetyką, a tym, aby były gatunkami właściwymi dla naturalnych siedlisk parku.

 

 

Kamienie zamiast krawężników. W kilku miejscach zauważyć można, że zamiast krawężników ułożone są kamienie. Chodziło o to, by nie uszkodzić korzeni drzew.

Grąd subkontynentalny – zespół Tilio cordatae-Carpinetum betuli.

Grądy – wielogatunkowe lasy liściaste występujące w całej Europie na siedliskach żyznych i średniożyznych, nie podtopionych i niezbyt suchych. Drzewostan lasów grądowych tworzą: dąb szypułkowy Quercus robur, grab pospolity Carpinus betulus, lipa drobnolistna Tilia cordata, czasem pojawiają się również inne gatunki drzew liściastych. Pod okapem drzew można spotkać liczne krzewy: leszczynę zwyczajną Corylus avellana, trzmielinę brodawkowaną Euonymus verrucosus, wiciokrzew suchodrzew Lonicera xylosteum, porzeczkę alpejską Ribes alpinum, wawrzynek wilczełyko Daphne mesereum. Wiosną, zanim na drzewach pojawią się liście, w lasach grądowych masowo rozkwitają rośliny runa: kokorycz pusta Corydalis cava, zawilec gajowy Anemone sylvestris, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, miodunka ćma Pulmonaria obscura, które pokrywają barwnym kobiercem dno lasu. Nieco później pojawiają się inne typowe dla grądów rośliny runa: gajowiec żółty Galeobdolon luteum, gwiazdnica wielkokwaitowa Stellaria holostea, jaskier kaszubski Ranunculus cassubicus, jaskier kosmaty Ranunculus lanuginosus, groszek wiosenny Lathyrus vernus. Wraz z rozwojem liści drzew do dna lasu dociera coraz mniej światła. Latem w grądach panuje przyjemny cień, a w runie rosną tylko gatunki cienioznośne: żankiel zwyczajny Sanicula europaea, czerniec gronkowy Actea spicata, zerwa kłosowa Phyteua spicatum, kopytnik pospolity Asarum europaeum, lilia złotogłów Lilium martagon, czworolist pospolity Paris quadrifolia.

Siedliska grądowe i charakterystyczne dla nich gatunki występują południowej części parku.

Łęg jesionowo-olszowy – zespół Fraxino-Alnetum

Łęgi jesionowo-olszowe – żyzne lasy liściaste powstające na glebach wilgotnych i bardzo wilgotnych w sąsiedztwie rzek i strumieni. Najczęściej porastają wąskim pasem tereny w bezpośrednim sąsiedztwie cieków wodnych. Drzewostan łęgów jesionowo-olszowych tworzą: olsza czarna Alnus glutinosa i jesion wyniosły Fraxinus excelsior, czasami towarzyszą im inne gatunki drzew liściastych: klon zwyczajny Acer platanoides, lipa drobnolistna Tilia cordata, grab pospolity Carpinus betulus. Pod okapem drzew rozwijają się krzewy: czeremcha zwyczajna Padus avium, kruszyna pospolita Frangula alnus, porzeczka czarna Ribes nigrum, porzeczka czerwona Ribes spicatum, chmiel zwyczajny Humulus lupulus. Runo jest bardzo bogate w gatunki. Wczesną wiosną, przed rozwojem liśici na drzewach w łegach kwitną liczne geofity wiosenne: ziarnopłon wiosenny Ficaria verna, śledziennica skrętolistna Chrysosplenium alternifolium, zawilec żółty Anemone ranunculoides, złoć żółta Gagea lutea. Wraz z upływem czasu pojawiają się inne gatunki: zdrojówka rutewkowata Thalictrum aquilegifolium, gwiazdnica gajowa Stellaria nemorum, czyściec leśny Stachys sylvatica, karbieniec pospolity Lycopus europaeus, psianka słodkogórz Solanum dulcamara, kosaciec żółty Iris pseudacorus, czosnek niedźwiedzi Alium ursinum, pokrzywa zwyczajna Urtica dioica, podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria, przytulia czepna Galium aparine. Żyzne gleby, na których powstają łęgi jesionowo-olszowe sprzyjają bogactwu gatunkowemu oraz bujnemu wzrostowi roślin. Dlatego latem lasy te stanowią zwarty gąszcz, kórego przebycie jest nie lada wyzwaniem.

Łęgi jesionowo-olszowe spotkać można wzdłuż brzegów Łyny, jednak na terenie parku typowe łęgi nie występują. Niewielkie fragmenty tych lasów zobaczyć można tuż przy granicy parku, na brzegu Łyny przy schodach.

Ciepłolubne zbiorowiska okrajkowe – zbiorowiska z klasy  Rhamno-Prunetea

Ciepłolubne, krzewiaste zbiorowiska okrajkowe występują na obrzeżu lasów lub tworzą zarośla śródpolne na miedzach, wzgórzach, zboczach tarasów przeciwerozyjnych itp. Często powstają również jako kolejny etap sukcesji na nieużytkowanych terenach nieleśnych. W zbiorowiskach tych dominują krzewy: głóg jednoszyjkowy Crataegus mongyna, głóg dwuszyjkowy Crataegus laevigata, śliwa tarnina Prunus spinosa, róża dzika Rosa canina, dereń świdwa Cornus sanguinea, szakłak pospolity Rhamnus catharicus, trzmielina zwyczajna euonymus europaea. Pod zwartą warstwą krzewów występują różne gatunki jeżyn Rubus ssp., żarnowiec miotlasty Sarothamnus scoparius, gwiazdnica wielkokwiatowa Stellaria holostea, wiechlina gajowa Poa nemoralis, jastrzębiec gładki Hieracium laeviegatum. Ciepłolubne zbiorowiska okrajkowe tworzą często zwarty, nieprzebyty gąszcz, który stanowi doskonałą osłonę dla ptaków i ich lęgów. Stanowią ostoję bioróżnorodności wśród pól i na terenach przekształconych przez człowieka: na nasypach, poboczach dróg, wzdłuż torów kolejowych.

Zespół podagrycznika i lepiężnika różowego – Phalarido-Petasitetum hybridi

 

 

Zespół podagrycznika i lepiężnika różowego powstaje na bardzo żyznych glebach (madach piaszczystych) w bezpośrednim sąsiedztwie szybko płynących rzek i strumieni. Tworzą go dwa gatunki azotolubnych bylin: lepiężnik różowy Petasites hybridus oraz podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria. Z uwagi na silną konkurencyjność tych gatunków inne rośliny praktycznie tu nie występują. Bardzo często zbiorowisko ma postać zwartych zarośli lepiężnika. Wczesną wiosną, przed rozwojem liści z gleby wyrastają pędy kwiatostanowe lepiężnika, które pokrywają ziemię różowym dywanem, wabiącym liczne owady. Wraz z nastaniem wiosny pojawiają się liście lepiężników. Pod koniec wiosny (po przekwitnięciu i wydaniu nasion) pędy kwiatostanowe zamierają, pozostają jedynie olbrzymie liście, które do późnej jesieni nadają zbiorowiskom swoisty wygląd. Liście lepiężnika różowego w sprzyjającyc hwarunkach dorastają do 60cm średnicy i są największymi wśród liści roślin dziko rosnących w naszym kraju. Pod olbrzymimi liśćmi lepiężników przez całe lato utrzymuje się specyficzny mikroklimat sprzyjający wielu bezkręgowcom. 

W parku zbiorowisko to występuje na niewielkim fragmencie przy brzegu Łyny.