Wstęp

Strategia Ekoenergetyczna powiatu lidzbarskiego powstała jako odpowiedź na potrzebę wypracowania przyjaznych środowisku naturalnemu form rozwoju gospodarczego. Cele zawarte w Strategii są zbieżne z kierunkami rozwoju określonymi we wcześniej opracowanych dokumentach  tj. „Strategii rozwoju powiatu lidzbarskiego na lata 2001– 2016” oraz strategiami poszczególnych gmin. Przyjęcie Strategii Ekoenergetycznej może być zatem pojmowane jako realizacja zapisów zawartych w ww. dokumentach ogólnych.

Energetyka jest sektorem silnie oddziałującym na środowisko naturalne zarówno z racji korzystania z zasobów przyrodniczych, jak i z powodu negatywnego wpływu procesów przetwarzania energii na otoczenie (zwłaszcza w przypadku energetyki konwencjonalnej). Zatem ograniczanie wpływu sektora energetycznego na otoczenie powinno być jednym z priorytetów działań samorządów. Sektor ten leży również  w kręgu zainteresowań władz lokalnych ze  względu na nałożony na gminy przez Prawo energetyczne obowiązek opracowania projektów założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Opracowania takie winny uwzględniać istniejące na terenie gmin lokalne odnawialne źródła energii. Strategia Ekoenergetyczna może stanowić dobrą podstawę opracowania takiego projektu. Zwiększenie wykorzystania energetyki odnawialnej na poziomie lokalnym może stać się zatem z jednej strony próbą pogodzenia stymulowania rozwoju ekonomicznego w zgodzie z zasadą poszanowania zasobów przyrodniczych, a z drugiej jest pożądane ze względu na realizację ustawowego obowiązku władz samorządowych.

Instalacje OZE z natury swojej mają charakter lokalny i nie wymagają tworzenia scentralizowanej infrastruktury technicznej. Jako małe i rozproszone technologie naturalnie wpisują się w politykę, strategię i plany rozwoju regionalnego i lokalnego. Zważywszy na rozproszony charakter oraz ogólną dostępność zasobów OZE, energetyka odnawialna może stać się czynnikiem pobudzającym rozwój gospodarczy na poziomie regionalnym. Korzyści z wykorzystania odnawialnych źródeł energii mają charakter zarówno ekonomiczny, jak i pozaekonomiczny (patrz Rysunek 1).

Rysunek 1 Korzyści z wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla społeczności lokalnych

Wśród korzyści ekonomicznych najważniejszym wydaje się być silny impuls dla rozwoju lokalnego, który kreuje wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Impuls ten powstaje głównie w wyniku tworzenia nowych miejsc pracy. Szacuje się, że liczba miejsc pracy stworzona w wyniku wykorzystania OZE wynosi 0,1 – 0,9 etatu na 1 GWh wyprodukowanej energii (dla porównania liczba ta dla energetyki konwencjonalnej wynosi 0,01 – 0,1). Warto także stwierdzić, że te miejsca nie powstają w wielkich scentralizowanych ośrodkach przemysłowych, ale na terenach wiejskich oraz  mają charakter rozproszony. Największa ilość tworzonych miejsc pracy powstaje w przypadku wykorzystania biomasy, co spowodowane jest wysokimi nakładami pracy w procesie produkcji, zbioru oraz przygotowania paliw. W przypadku powiatu lidzbarskiego największe nadzieje można wiązać z pozyskaniem biomasy z racji sporych ilości odłogowanej ziemi. Oprócz tego można spodziewać się aktywizacji gospodarczej regionu w zakresie świadczenia usług instalacji i obsługi urządzeń wykorzystujących biomasę.

Rozwój zdecentralizowanej energetyki pociąga za sobą zmianę kierunku przepływu strumieni pieniężnych za płatności za energię. W przypadku wykorzystywania paliw kopalnych środki te wypływają poza region przyczyniając się do budowania dobrobytu innych społeczności (np. gmin posiadających na swym terenie kopalnie węgla). Natomiast przy wykorzystaniu OZE pieniądze te pozostają na danym obszarze stanowiąc dodatkowe źródło dochodów dla rolników. Ponieważ na terenie powiatu lidzbarskiego nie znajdują się złoża paliw kopalnych, rozwój energetyki odnawialnej spowoduje zatrzymanie części strumieni pieniężnych za paliwa w regionie.

Koszt energii produkowanej z odnawialnych źródeł jest znacznie tańszy od energii konwencjonalnej ze względu na niskie koszty pozyskania paliwa (słońce, wiatr, biomasa). Dlatego rozwój wykorzystania energetyki odnawialnej przyniesie znaczące oszczędności dla odbiorców końcowych energii (zwłaszcza w zakresie energii cieplnej). Oznacza to stopniowe zmniejszenie udziału wydatków na energię w budżetach gospodarstw domowych, a co za tym idzie zwiększenie ich dobrobytu.

Jeśli chodzi o korzyści dla budżetów lokalnych, powstanie nowych przedsiębiorstw (produkcja i obsługa instalacji) oraz zwiększenie aktywności gospodarczej mieszkańców regionu (produkcja biomasy) przyczynią się dodatkowo do zwiększenia wpływów z racji podatków lokalnych. Ponadto wykorzystanie energii odnawialnej jest silnym wsparciem dla starań o pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania na realizację inwestycji odtworzeniowych w infrastrukturę cieplną będącą własnością gminną i powiatową. Z racji znacznego stopnia zdekapitalizowania istniejących instalacji w obiektach użyteczności publicznej inwestycje te będą musiały i tak być przeprowadzone. Stąd rozwój energetyki odnawialnej może przynieść znaczące oszczędności w planowanych inwestycjach oraz dodatkowo zasilić budżety lokalne.

Oprócz korzyści czysto ekonomicznych do zalet OZE należy zaliczyć również zmniejszenie niekorzystnego wpływu energetyki na środowisko naturalne. Dotyczy to przede wszystkim likwidacji tzw. niskiej emisji z kotłów węglowych małej i średniej mocy, która jest niezwykle uciążliwa dla środowiska naturalnego. Mniejsza emisja przyczynia się do istotnej poprawy jakości życia mieszkańców.

Odnawialne źródła energii mogą także zostać wykorzystane do stworzenia proekologicznego” wizerunku regionu. Nowatorski i innowacyjny wizerunek powiatu lidzbarskiego jest cennym kapitałem, jako że może zostać wykorzystany do zainteresowania regionem poważnych inwestorów z  sektora energetyki odnawialnej. Obecnie często borykają się oni z problemem współpracy z władzami lokalnymi, które nie do końca rozumieją koncepcję energetyki odnawialnej. Tak więc przychylna postawa władz powiatu lidzbarskiego może stać się poważnym argumentem przemawiającym za lokalizowaniem przedsięwzięć inwestycyjnych na tym terenie. W optymistycznym wariancie powiat lidzbarski mógłby stać się krajowym ośrodkiem technologii energetyki odnawialnej (już dziś na terenie powiatu lidzbarskiego siedzibę ma jeden z wiodących producentów kotłów na biomasę).

 Podsumowując: wykorzystanie lokalnych źródeł energii zwiększa ekonomiczną efektywność gospodarowania zasobami w skali regionu, stymuluje lokalna przedsiębiorczość oraz pomaga zwalczać bezrobocie. Warto także podkreślić, że energetyka odnawialna stymuluje lokalną przedsiębiorczość (np. zachęca ludzi do podejmowania produkcji biopaliw), zwłaszcza w zakresie małych i średnich przedsiębiorstw. Dla samorządów lokalnych rozwój technologii OZE oznacza dodatkowe wpływy do budżetów z tytułu podatków lokalnych oraz pozwala na uzyskanie znaczących oszczędności z racji możliwego uzyskania wsparcia finansowego w zakresie modernizacji infrastruktury technicznej.

Niniejszy dokument zawiera opis sytuacji energetycznej powiatu lidzbarskiego, zasoby odnawialnych źródeł energii oraz wytycza kierunki działań niezbędnych dla zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym powiatu, oraz uwzględnienia podjęcie działań termomodernizacyjnych co wydatnie przyczyni się do osiągnięcia wytyczonego w „Strategii rozwoju powiatu lidzbarskiego” celu wkroczenia na ścieżkę zrównoważonego rozwoju. Uchwalenie jednolitego strategicznego dokumentu będzie także dodatkowym atutem w staraniach o dostępne finansowanie zewnętrzne.